Ratownicy medyczni są zorganizowani na zasadach samorządu zawodowego. Przynależność ratowników medycznych do samorządu jest obowiązkowa. Samorząd jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega wyłącznie przepisom prawa. Jednostką organizacyjną samorządu, posiadającą osobowość prawną, jest Krajowa Izba Ratowników Medycznych.
Nadzór nad działalnością samorządu sprawuje minister właściwy do spraw zdrowia w zakresie i formach określonych w ustawie o zawodzie ratownika medycznego i samorządzie ratowników medycznych.
Organami samorządu ratowników medycznych są:
- Krajowy Zjazd Ratowników Medycznych
- Krajowa Rada
- Komisja Rewizyjna
- Sąd Dyscyplinarny
- Wyższy Sąd Dyscyplinarny
- Rzecznik Dyscyplinarny
Kadencja organów samorządu trwa 4 lata, jednak organy są obowiązane działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów. Tę samą funkcję w organach samorządu można pełnić nie dłużej niż przez dwie następujące po sobie kadencje. Pełnienie funkcji dłużej niż przez 24 miesiące w danej kadencji przyjmuje się za pełnienie tej funkcji przez pełną kadencję. Wybory do organów samorządu i na stanowiska w organach są równe, powszechne i odbywają się w głosowaniu tajnym.
Krajowa Rada przesyła ministrowi właściwemu do spraw zdrowia uchwały Krajowej Rady w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia ich podjęcia. Krajowa Rada przesyła ministrowi właściwemu do spraw zdrowia sprawozdanie z działalności samorządu ratowników medycznych za rok poprzedni w terminie do dnia 31 maja każdego roku.
Najwyższym organem samorządu jest Krajowy Zjazd Ratowników Medycznych.